A Igrexa de Santiago de Parada é unha fermosa mostra do tardorrománico rural e a única mostra deste estilo arquitectónico que se conserva no Concello de Nigrán. Aínda que presenta remodelacións posteriores, na fachada principal e nos engadidos da fachada sur, conserva practicamente intacta a súa fábricación románica.
Trátase dun templo románico dunha soa nave, rematada nunha ábsida semicircular.
Á sobriedade exterior só a interrompe a existencia de dúas saeteiras a cada lado da nave principal e outras dúas na ábsida, unha a cada lado do tramo recto. Na actualidade só podemos contemplar, en toda a súa plenitude, a saeteira ao lado norte, xa que a do sur está parcialmente oculta pola sancristía.
Nela, aínda que está bastante erosionada, podemos observar a decoración de taqueados e molduras sobre o arco de medio punto, asentado sobre dúas columnas de capiteis con decoración vexetal.
A fábricación sobria interrómpese ademais coas portas, das que só conservamos a orixinal románica na fachada norte. Agora ben, da antiga porta sur conservamos parte da súa decoración orixinal, no interior da capela lateral da Virxe da Saúde, moi semellante á da norte, con taqueados e flores. Tamén, nos muros interiores da fachada principal, á altura do coro, temos, reutilizados, diversos elementos decorativos (molduras e flores hexapétalas) procedentes da antiga portada románica.
A porta da fachada norte consta dun arco de medio punto lixeiramente apuntado e abucinado.
A decoración consiste nun fermoso xugo de liñas de taqueados, bólas e flores hexapétalas, que ornamentan cada unha das arquivoltas. Os arcos aséntanse en dúas columnas lisas coroadas por senllos capiteis de decoración vexetal, acompañados, no lado dereito, dunha gran flor. Aínda que na actualidade non se conserva, orixinalmente tamén contaba cun tímpano liso.
A decoración desta fachada complétase coas flores hexapétalas que se observan a cada lado das dúas saeteiras e nun variado tipo de canzorros, onde destacan os decorados en forma de cabeza de bovino.
O interior presenta tamén unha gran sobriedade decorativa, unicamente truncada, na nave principal, por unha liña corrida de taqueado, interrompida polas partes altas dos arcos das portas. Conta tamén con ménsulas de variada decoración, que debían ter como finalidade sustentar unha estrutura semellante á do coro actual. As características construtivas do interior da nave, así como do propio exterior, inclínannos a pensar que a cuberta orixinal da igrexa non sería moi diferente á estrutura de madeira que presenta na actualidade. O punto de maior interese, no interior, atopámolo no presbiterio.
Precedido por un amplo arco triunfal, lixeiramente apuntado, sustentado por pilastras e decorado con bólas e molduras. No interior, outro gran arco, tamén lixeiramente apuntado, define a bóveda do tramo recto da ábsida e descansa sobre dúas columnas arrimadas, lisas e rematadas en capiteis de decoración vexetal. Ao fondo, a bóveda de cuarto de esfera remata o conxunto.
Os paramentos da ábsida están decorados por dúas liñas continuas, unha inferior de taqueados e outra superior de molduras. Aínda que desafortunadamente non se conservan na actualidade, tanto a bóveda como os laterais da ábsida tiñan pinturas ao fresco, quizais do s. XVI, nas que se identificaba facilmente unha escena da crucifixión, co Cristo e parte da Virxe e, a un nivel inferior, o Apóstolo Santiago e San Pedro. Incomprensiblemente foron retiradas durante os traballos de restauración desenvolvidos durante os anos sesenta do pasado século.
A ambos os dous lados temos o interior das xanelas laterais, composto por arcos de medio punto sen decoración, apoiados sobre columnas lisas e capiteis de temática vexetal e zoomorfa. Concretamente no capitel dereito da xanela do mesmo lado temos unha ruda representación dun animal, que ben poderíamos identificar cun cordeiro, iconografía asociada á eucaristía. No fondo, atopamos unha terceira xanela, similar ás anteriores, que non ten correspondencia no exterior e que non parece que fose tapiada a posteriori; na actualidade acolle unha imaxe de pedra policromada do Apóstolo Santiago, patrón da parroquia.
